Tuesday, September 9, 2025

Cerkak Kromo Gadget, Kabudayan Ing Jagad Anyar oleh Dwi Ony Raharjo, telah terbit antologi 2022

 

Gadget, Kabudayan Ing Jagad Anyar

Wiro,  nem neman saking desa, bara wonten kitha. Ananging sampun sawetawis wekdal piyambake namung wonten griya, kontrang kantrung rerewang tiyang sepuh gula wenthah sabin lan rajakaya kados lembu lan mendo. Wiro “dirumahkan” sawetawis amargi wonten ontran ontran jagad kang dipunsebatake Pandemi Covid 19. Pabrik panggenanipun Wiro makarya boten sagah nanggel sedaya pituna menawi sedaya karyawan mlebet makarya, awit kedah nglereni sawetawis pakaryan, kangge ngleremi sokur bage saget ngendheg memala.

“Ro...!” Pak Rejo, ramane,  nimbali wanci gagat rahina saking sak ngajenge kandhang lembu.

“Yo Pak....” Wiro medal saking pawon.

“Iki mengko mengawe neng sawahe Kang Cokro, lor Mbabrik. Bar kui sapine diguyang yo. Bapak takngarit.” Pak Rejo ngelus elus lembune.

“Mbok yo mengko disik to Pakne.... anake lagi sarapan kok yo....”  Mbok Rejo ngendika saking lebet pawon.

“Yo Pak.... tak ngrampungke lehku sarapan....” Wiro sambi mlebet pawon.

Wiro lajeng lenggah wonten dhingklik sak ngajenge dhingkel, nutugake anggenipun dhahar lan ngrencangi Biyunge kang nembe nanggel goreng tempe.

“Ora Ro.....anggonmu prei ki tekan kapan?” Mbok Rejo ngawiti rembag.

Wiro kendel. Boten mangertos kedah wangsulan kados pundi. Piyambake mangertosi raos lan penggalihe Mbok Rejo.

“Horo yen ditakoni wong tuwo rak meneng wae....” Mbok Rejo ngudarasa sambi nyugokake kajeng wonten dhingkel.

“Ng....nganu Mbok......” Wiro radi ajrih.

“Nganu pie to? Kae wingi Pakne Sri wis nakoke lho....” Mbok Rejo ngolak ngalik tempe supados boten gosong. Wiro panggah boten wangsulan.

“Lha gaweanmu saiki ki kepiye to? Kala kala mbok tinggal neng sawah, kala kala lungguh nengkruk sedina omongan dhewe neng ngarep letop.....” Mbok Rejo gumun.

“Ora prei kok Mbok. Kahanane lagi kaya mengkene Mbok. Pabrik disudo kerjone, anggone rembugan adoh adohan nganggo laptop. Jenenge “zoom meeting”, utawa “zoom webinar” Dadi senadyan ora ketemu, ananging gawean iso tetep dilakoni. Ngono Mbok....” Wiro nyobi miterangaken.

“Yen iso ngono mbok uwis neng omah wae nganggo jum miting opo binar binar kui mau....iso ngewangi bapakmu ngarit.”

“Kui ming dinggo supaya pabrik tetep mlaku Mbok. Yen bab gawean, ora cukup ming nganggo omong omongan nang laptop. Kayata megawe, ora mungkin megawe kok neng laptop. Niat sapine mangan setrum....” Wiro radi anyel.

“Hehehehehe......Iyo yo....” Mbok Rejo ngentasi tempene.

“Saiki samubarang kang bisa dilakoni, yo dilakoni disik. Kabeh kui minangka kupiya supaya panguripan teten lumaku Mbok. Wis jamane. Teknologi, gadget,cah sekolah, kabeh wis migunakake piranti kui. Wis dadi kabudayan ing jagad anyar pokoke....” Wiro muluk sega pungkasane.

“Yo wis, ning pokoke pitakone Pakne Sri kui pikirno, ndang ditandangi mundhak dadi rerasane tangga.” Mbok Rejo ngemutaken.

“Iyo Mbok.....sak cepete tak rabi karo Sri.” Wiro nyaosi kemanteban dumateng Mbok Rejo.

“Wis to Mbokne...... mengko yen kahanane wis pulih rak yo diterusake rembuge.” Pak Rejo mlebet regol pawon. Wiro lega.

“Wis ndang mangkat megawe Ro. Wis rampung anggone sarapan to?” dhawuhe Pak Rejo.

“Iyo Pak....Mbok... tak mangkat disik.” Wiro jumangkah tumuju kandhang, lajeng tindak wonten sabin nuntun lembu.Ing margi, Wiro lajeng kemutan Sri, putra putrine ne Pak Guru geganthilaning ati, sampun sawetawis anggenipun sesambetan asmara. Sampun sarujuk kekarone bedhe enggal urip bebrayan bangun bale wisma. Ananging kawontenan pandhemi, dadosake sedaya kedah nenggo kanti sabar. Wira ngalamun.

“Kang Wiro....!” lamunane Wira badhar mireng suwanten tiyang setri nimbali naminipun. Wiro noleh. Sri  mesem manis. Wira gragapan.

“Neng sawahe Pak Cokro?” pitakene Sri.

“Iyo.....mengko dikirim yo....” Wiro wangsulane sambi mesem.

“Iyo Kang....tak bali disik ngulihake blanjane Ibu.” Sri mbacutaken lampah.

Dugi sabin, Wiro kami tenggengen. Sasat sedaya saben anggenipun megawe sampun migunakaken mesin traktor.  Mila pantes kawit wau saking tebih sampun mireng suwanen “udug....udug....udug....” saking sabin. Pancen limrah menawi kadang tani sak menika langkung milih traktor ketimbang lembu, awit menawi ngagem traktor menika luwih rikat lan enggal tatas pedamelanipun.

Senadyanta mekaten, sak perangan kadang tani injih tasih wonten ingkang luwih remen migunakake lembu, kanti tetimbanga, senadyan boten rikat, ananging sabin saget tetep resik saking tetesing solar. Migunakake lembu, pancen luwih rendhet ananging pedamelan anggenipun molak malik siti, langkung tapis lan langkung jero. Resik saking rereget solar. Reregetipun namung saking lembu, kang saget nambahi suburing siti. Ragatipun menwai dipun etang, njih undha undhi kaliyan traktor.

Nanging mbokmenawi sampun dadi garising jaman, sedaya sampun migunakake teknologi, kang kawastani mekanisasi pertanian. Njih menika salah setunggal ingkang dados kabudayan ing jagad anyar tumraping donya tetanen.

Boten keraos sabinipun Pak Cokro sampun tuntas dipun megawe dening Wiro. Lembu dipun papanaken wonten panggenan ingkang iyup, dipun pakani suket. Wira milang miling ngajeng ngajeng Sri dugekake kiriman. Saking tebih ketingal Sri gendhong tenggok mlampah galengan tumuju gubuge Pak Cokro. Wira lega.

“Ayu tenan calon bojoku...” Wiro ngalembana sak lebeting manah.

Dumadakan mireng suwantenipun sepeda montore  Koyo sora sanget, “mbleyer mbleyer” lan mandheg sak pinggir margi, kaleres ing sak ngajenge sabine Pak Cokro. Koyo malangkerik lenggah jegang wonten sak inggile montor.

“Sri!!!! Ameh ngapa kowe ngirim ngirim tukang angon wedhus kae?” Koyo bengok sora sambi nuding nuding Wira saking katebihan. Sri enggal ngrikataken lampahe awit gila tuwi ajrih dumateng Koyo.

Sejatosipun, Koyo menika putra Pak Rejo, blantik sapi paling mbrewu sak dusun. Larene njih bagus, emane thukmis, kirang ing trapsila saha boten ngajeni marang tiyang sanes mliginipun tiyang ingkang boten gadhah. Ngagul agulaken bandha donya kagungane ramane. Mila limrah menawi Sri suthik nampi Koyo minangka jatu kramanipun. Awit saking menika, dadosaken Koyo ngigit igit dumateng Sri, langkung langkung dumateng Wiro kang katedhah sampun ngrebat Sri saking piyambake.

Rumaos dipun tuding tuding lan mirsani Sri mlajar kamigilanen, Wiro boten trimah. Wiro jumeneng, jumangkah mapag Sri ing galengan. Mirsani pasuryane Wiro kang mbrabak abang, Sri kuwatos.

“Kang....uwis to Kang....ora usah diladeni Kang Koyo kae. Eling lho Kang awake dhewe wis kari nunggu wektu kahanan pulih.....”Sri ngerih rih Wiro.

“Ora Sri....bocah koyo mengkana kui kudu diwenehi pelajaran. Yen ora, dheweke ora bakal leren anggone ganggu gawe awake dhewe anggone bebrayan.” Wiro nglajengaken lampahe.

“Kang......Kang......!”  Pangundange Sri boten dipun mirengaken Wiro. Sri enggal mlampah tumuju gubug sambi dhungkluk atetawang tangis. Lingsem, kuwatos, ngeman sedaya nggubet rasaning manah. Namung saget nyawang jejaka kalih badhe pancakara.

Pambengokipun Koyo kala wau pranyata dadosake kawigaten para kadang tani. Menapa malih sakmenika Wiro sampun jumangkah nyeraki Koyo. Sedaya ngelereni anggenipin megawe lan mirsani menapa ingkang badhe kedaden.

Sawetara ing wonten sak celakipun sami ngelingake kekarone, supados Koyo utawi Wiro, meper kamurkan lan  boten nuruti hawa nepsu.

“Ngapa kowe tukang angon wedhus? Wis ampuh po pie yen wis oleh Sri ki?” Koyo cumanthaka.

“Uwis to Kang Koyo. Sri wis milih. Ora bakal bisa mbok peksa....” Wiro mbudi daya tetep sareh senadyan ngampet.

“Ora usah nuturi aku! Bocah angon wae! Anggitmu wis gagah ngono po?” ngendikane Koyo kaliyan mbucal caping ingkang wonten mustakane Wiro.

“Cukup Kang!!!!” Wiro muntab geget untu. Astane ngepel nanging tasih dipun ampet.

“Hahahaha...mbok ngrumangsani dhapuranmu kui sapa.....” Koyo sansaya ndadra, nuding nuding pasuryanipun Wiro. Tangan kacandhak cek.....angganipun Wiro mungkur lajeng geret astane Koyo. Sak kal Koyo njempalik lan kaceblok ing lendhut, tuwi Wiro amargi saking rosane anggenipun mbanting. Kekarone lajeng pancakara uleng ulengan ing lendhutan. Nyawang kahanan mekaten, Sri naming saget tetangisan lan bengok bengok nyuwun tulung.

Para kadang tani gage enggal meper kekarone, setunggal nyepeng Wiro lan sanesipun nyepeng Koyo, supados nglerebi anggenipun pancakara. Kekarone gluprat lendhut ngantor kados munyuk, dadosaken mergi  macet kathak tiyang ingkang mirsani. Dumadakan tiyang tiyang sami bubar kados laron medal saking lengipun. Piyayi kalih jumedul wonten sak bubare tiyang. Pak Rejo lan Pak Dukuh.

“Koyo.....wis ping pira anggonku nuturi kowe he!!!! Ngisin isinke waris! Kepiye wae Wiro ki  rak yo pernah adhimu to? Mbok yo diewang ewangi kareben lancar sak kabehane.....Ora malah gawe rubeda!.” Pak Rejo ingkang sampun apal watak wantune putrane, ical kesabaranipun.

“Inggih Rama......”Koyo dungkluk, linsem. Kadya Baladewa ical gapite.

“Wis ayo mentas! Ndang mulih reresik!” Pak Rejo menawi duka, boten wonten tiyang ingkang wantun nyaruwe. Pak Dukuh manggut manggut. Koyo lajeng mentas, nitih montore wangsul.

“Ro...wis rampun to le megawe?” Pitakone Pak Rejo.

“Sampun Pakdhe....”Wira tumungkul ajrih didukani.

“Kae Si Sri dijak mulih. Mau ana tamu seko pabrikmu kesasar neng omahku. Jare minggu ngarep kowe wis kon mlebu maneh.” ngnedikane Pak Rejo. Wiro sumringah, mesem marem.

“Oh...saestu Padkhe?” Wiro nanjihaken.

“Welha bocah......kapan Pakdhemu iki tau apus apus?” Ngendikane Pak Rejo.

“Injih Dhe.... injih.... manturnuwun Dhe....” Wiro mak semparet mlajar murugi Sri wonten gubug, ngantos kesupen boten raup napa reresik. Awakipun tasih gluprat lendhut.

“Sriiiii.....rabi Sriii.......sido rabiiii........” Wiro mlajar mlajar mapag Sri.

“Pie Kang?” Sri mesem sumringah, ical anggenipun muwun.

“Minggu ngarep wis kon mlebu kerjo maneh...” Wiro gumyak gumyak.bingah.

“Alhamdulillah....... wis ayo maem sik Kang..... tak gawake sego srundeng tempe bacem.

Tiyang kekalih dhahar wonten gubug kanti mongkog lan rena penggalih. Senadyan Sri bibar nangis, Wiro tasih gluprat lendhut, ananging donya katon endah, padhang semebyak. Kados rasa sih katresnan ing antarane Sri lan Wiro kang boten lokak ananging sansaya kebak.

TAMAT

No comments:

Post a Comment